Τριάντα χρόνια
"Για την Ελλάδα"

Αυτό το κορμί από τα θεμέλιά του μαρτυρούσε ότι προοριζόταν για αθλητικό ανάκτορο με χρυσοποίκιλτο διάκοσμο. Χρειάστηκε πολλά μερεμέτια μέχρι να προσθέσει την τελευταία πινελιά στις τοιχογραφίες του.

Έκλεισε πολλές ρωγμές στους λαβωμένους τοίχους του. Ώσπου ν' ανασαλέψει η τύχη του, έμοιαζε με το γιοφύρι της Άρτας.

Ολημερίς χτιζόταν η καριέρα του Πύρρου Δήμα στα γυμναστήρια, το βράδυ γκρεμιζόταν πάνω στη χαρτούρα που τον εμπόδιζε να αποκτήσει το ελληνικό διαβατήριο.

Χωρίς αυτό δεν μπορούσε ν' αγωνιστεί στους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Μια προειδοποίηση για ενδεχόμενη παραίτηση του Γενικού Γραμματέα Αθλητισμού, Κυριάκου Βιρβιδάκη, ήταν ο τελευταίος κρότος που ακούστηκε πριν από το λευκό ήχο της απογείωσης του αεροπλάνου, το οποίο προσγειώθηκε τον Ιούλιο του 1992 στη Βαρκελώνη, με επιβάτη το παιδί από τη Χειμάρρα.

Ήταν η πρώτη φορά που θα ανέβαινε σε πλατό Ολυμπιακών Αγώνων κι ακολούθησαν άλλες τρεις. Τα μετάλλιά του στη διοργάνωση είναι ισάριθμα. Τρία χρυσά και ένα χάλκινο.

Σήμερα, συμπληρώνονται 30 χρόνια από το πρώτο χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιό του. Ήταν 31 Ιουλίου 1992 όταν η εξαντλητική δίαιτα που έκανε, η έξυπνη τακτική της ελληνικής ομάδας στα κιλά που δήλωνε στον πίνακα και η σωστή κρίση ενός Άγγλου διαιτητή τον έστειλαν στην κορυφή του βάθρου.

Έκτοτε, η ζωή του άλλαξε ριζικά. Άλλαξε και ο αθλητισμός της Ελλάδας.

Η χώρα αντάμωσε με την αφετηρία που έψαχνε για να βάλει σε ρότα διακρίσεων τους αθλητές των Ολυμπιακών σπορ. Είχε σοβαρό λόγο που έψαχνε αυτή την αφετηρία.

Στις 19 Σεπτεμβρίου του 1990 η Ελλάδα είχε χάσει από την Ατλάντα στην τελική ψηφοφορία για την ανάληψη της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων του 1996 και στις 5 Σεπτεμβρίου του 1997 ο πρόεδρος της ΔΟΕ, Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ διάβασε την εισαγωγή ενός νέου rave κομματιού που σκαρώθηκε εκείνη τη στιγμή: "The city who will have the honour and responsibility to organize the Olympic Games of 2004 is… Athens!"

Ο Πύρρος Δήμας αφηγήθηκε στο SPORT 24 όλες τις στιγμές που συνόδευσαν αυτό το μετάλλιο.

Από τότε που τον αποκαλούσαν "Αλβανό" μέχρι που τον παραδέχθηκαν ως το "Λιοντάρι της Χειμάρρας", στο όνομα του οποίου ανώνυμοι πολίτες άνοιγαν λογαριασμούς στις τράπεζες για να του πουν "ευχαριστώ".

Ήρθα στις 7 Φεβρουαρίου του 1991 στην Ελλάδα. Ήταν να πετάξω στις 6 Φεβρουαρίου με το αεροπλάνο.

Είχε ομίχλη και δεν κατάφερε να φτάσει η Ολυμπιακή εκείνη τη μέρα στην Αλβανία. Ήρθε ως ένα σημείο το αεροπλάνο και γύρισε πίσω.

Δεν γινόταν και έτσι πήρα ταξί το βράδυ στις 6 του μήνα προς 7. Έφτασα στις 7 το πρωί στην Κακαβιά.

Από εκεί με περίμενε ο Βασίλης Γεωργιάδης -ο προπονητής του Μίλωνα- με άλλο ταξί, που είχε έρθει από τη Νέα Σμύρνη. Με πήραν και με πήγαν στον Μίλωνα.

Όλα αυτά σε συνεννόηση με τον Γιάννη Σγουρό. Η επαφή με την Ελλάδα είχε γίνει το 1990 στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα, στη Δανία, εκεί μίλησα με τον Σγουρό. Δεν ήταν συχνή η επικοινωνία.

Ο Γιάννης είχε έρθει και τον Αύγουστο του 1990 στην Κορυτσά, όπου έγινε η Βαλκανιάδα των Εφήβων. Τότε, μίλησε με τον αδερφό μου, τον Οδυσσέα.

Πριν από μένα ήρθε ο Οδυσσέας, στις 15 Ιανουαρίου. Έφυγα κι εγώ μετά, τάχα μου να κάνω μια επέμβαση στο γόνατο. Όλοι στην οικογένεια ήταν ενήμεροι.

Είχαμε βγάλει και βίζα για τη μαμά και τον μπαμπά. Τις είχαμε έτοιμες και όταν μάθαμε ότι κάτι πάει να γίνει -τότε που έριξαν το άγαλμα του Χότζα- φέραμε τους γονείς μας άρον άρον στην Ελλάδα.

Το σύστημα είχε ξηλωθεί, δεν υπήρχε κάτι για να μείνεις πια εκεί, κάτι που να σε κρατάει. Με το που άνοιξαν τις πρεσβείες όλη η νεολαία μπήκε σ' αυτές.

Έπαιρνες βίζα κανονικά στην ελληνική πρεσβεία, για να φύγεις για την Ελλάδα. Πριν, ούτε που σκεφτόσουν ότι μπορείς να έρθεις στην Ελλάδα.

Το "Αλβανός τουρίστας" ήταν ανέκδοτο, μέχρι τότε, ήταν όλα κλειστά. Δεν επιτρεπόταν να το σκεφτείς αυτό.

Η Χειμάρρα είναι απέναντι στην Κέρκυρα, όλοι μιλάνε ελληνικά. Η γιαγιά μου μιλούσε μόνο ελληνικά. Αυτό μας κρατούσε.

Πήγαινες κάθε καλοκαίρι στο χωριό και ήσουν σαν νέος μαθητής και τον Αύγουστο έφευγες καθηγητής πανεπιστημίου στην ελληνική γλώσσα.

Επέστρεφες στα Τίρανα, πάλι τα ίδια. Του χρόνου πάλι. Τα ξεχνάς. Όταν δεν μιλάς τη γλώσσα δεν είναι εύκολο.

Μετά μπήκε και η τηλεόραση σε μας, η ΕΡΤ. Μας κρατούσε πολύ η τηλεόραση. Ακόμα και οι Αλβανοί που ήρθαν στη Χειμάρρα έμαθαν ελληνικά λόγω της τηλεόρασης, επειδή δεν πιάναμε τα αλβανικά κανάλια στην περιοχή.

Είναι πιο κοντά η Ελλάδα από τα Τίρανα και το ελληνικό σήμα ήταν πιο δυνατό.

Όταν ήρθα στην Ελλάδα έπρεπε να φτιάξω τα χαρτιά μου. Ζητούσαν και τα χαρτιά της βάφτισης. Έλα όμως που ο Χότζα είχε κλείσει τις εκκλησίες από το 1967, κι εγώ γεννήθηκα το 1971.

Ναι, μεν η γιαγιά μου με είχε βαφτίσει κρυφά στο σπίτι, με τον παπά του χωριού, αλλά δεν υπήρχε χαρτί.

Είμαι δεύτερη φορά βαπτισμένος, με βάφτισε ο Σγουρός, ο Γιάννης είναι ο νονός μου.

Ήταν πολύ δύσκολη και επίπονη διαδικασία. Κάποιοι μάς έβαζαν εμπόδια. Μάλιστα, αυτοί που έβαζαν τα εμπόδια ήρθαν μετά στη φιέστα.

Πήγαινα από γραφείο σε γραφείο, για να βγάλουμε τα χαρτιά. Στο Ευρωπαϊκό αγωνίστηκα με διπλωματικό διαβατήριο, για να μπορέσω να πάρω την πρόκριση για τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Το κανονικό διαβατήριο μού το έβγαλε ο Κυριάκος Βιρβιδάκης με τον Γιάννη.

Πριν πετάξω μου το έφερε, με εντολή του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη βγήκε το διαβατήριο και δεν ήταν εύκολο να το κάνει.

Ήμουν στο αεροδρόμιο με το εισιτήριο στο χέρι και δεν ήξερα αν θα μπορέσω να πάω στη Βαρκελώνη. Είχα το εισιτήριο, αλλά δεν είχα το διαβατήριο.

Μπορεί να μην πήγαινα στους Αγώνες. Είχα προετοιμαστεί και έλειπε αυτό.

Μέρες πριν, ο Βιρβιδάκης -που ήταν Γενικός Γραμματέας Αθλητισμού- είχε πάρει τηλέφωνο τον Μητσοτάκη και τού είχε πει: "Εγώ παραιτούμαι! Αν αυτός ο Χειμαρριώτης δεν μπορέσει να πάρει το διαβατήριο ν' αγωνιστεί στους Ολυμπιακούς Αγώνες, εγώ δεν έχω κανένα ρόλο εδώ".

Πίεσε αρκετά τα πράγματα. Πάντα ευχαριστώ και τον Σγουρό και τον Βιρβιδάκη για όσα έχουν κάνει για μένα. Τους είμαι ευγνώμων.

Αγωνίστηκα στο Α' γκρουπ. Από τους Πανευρωπαϊκούς πήγα κατευθείαν στο Α' γκρουπ των Ολυμπιακών Αγώνων, σύμφωνα με την επίδοση που είχα στο σύνολο.

Ήμουν στα 82.5 κ, σε αυτή την κατηγορία. Στην τελευταία βαριά προπόνηση που έκανα στην Ελλάδα ζύγιζα πολλά, ήμουν 88 κιλά!

Αυτό ήταν πάντα το μεγάλο πρόβλημά μου, πριν από τους αγώνες.

Τα 88 κιλά που ζύγιζα ήταν πάρα πολλά γι' αυτήν την κατηγορία.

Γι' αυτό αργότερα, με βόλεψε πολύ η αλλαγή της κατηγορίας από τα 82.5 κιλά στα 85 κιλά.

Όταν έφυγα από την Αθήνα για την Ισπανία ήμουν 85 με 86 κιλά. Ήμουν στα 85 μία εβδομάδα πριν από τους αγώνες, όταν έκανα τη δυνατή προπόνηση στη Βαρκελώνη.

Ο Αλεξέγιεφ με είδε να σηκώνω 170 και 207 κιλά σε εκείνη την προπόνηση και είπε στον Οραζντούρντιεφ ''μάζεψέ τα, δεν κατεβαίνεις''.

Τον έδιωξε από την προπόνηση, κατάλαβε ότι ήταν χαμένοι από χέρι.

Ο Ιακώβου φώναζε από τότε πίσω από τις κουρτίνες. Mού είχε πει μια ιστορία, πώς έχασε το χάλκινο στους Ολυμπιακούς του 1972.

Σήκωσα αρχικά στο αρασέ 162.5 κιλά κι έπειτα έγιναν περίπου επτά άκυρες στη σειρά.

Είχα κι εγώ μία άκυρη στα 167.5. Στο μεταξύ, ο Βούλγαρος ο Μπρατόιτσεφ γύρισε τον αγκώνα του.

Μπήκα για δεύτερη φορά στα 167.5κ.. Αυτή ήταν η τρίτη και τελευταία προσπάθειά μου στο αρασέ.

Και βλέπεις εκείνη τη στιγμή ένα Ιακώβου...

Δεν μου φώναξε με αυστηρό τόνο, σαν να έλεγε "πρέπει να το κάνεις".

Αν δεν σήκωνα τα 167.5, θα έμενα στα 162.5 και μάλλον μακριά από το μετάλλιο.

Δεν είχα φτάσει στο σημείο να βλέπω στον ύπνο μου τον Ιακώβου να φωνάζει, αλλά να σου πω κάτι, τον είδα πέρυσι, στο Τόκιο!

Είδα όνειρο ότι άρχιζαν οι Αγώνες, ότι είχα την αμερικανική ομάδα και ήρθε ο Χρήστος και μου είπε: "Έχουμε πρόβλημα. Δεν έχουμε άλλη λύση, δεν έχουμε τι άλλο να κάνουμε. Πρέπει να κατέβεις στον αγώνα και πρέπει να χάσεις και τα κιλά άμεσα. Άντε πάμε!".

Του απάντησα στο όνειρο: "Ρε Χρήστο τι λες; Είμαι 112 κιλά, δεν έχω κάνει προετοιμασία. Πώς να πάω 85 κιλά τώρα; Πλάκα μου κάνεις; Τι πάμε;".

Ν' αγωνιστώ με την Ελλάδα μού έλεγε. Ξύπνησα μέσα στο άγχος. Συνειδητοποίησα ότι ήταν όνειρο, αλλά ήμουν μούσκεμα στον ιδρώτα

Άγχος να δεις. Να χτυπάει η καρδιά μου, να σπάσει! Μάλλον, είχα άγχος για την ομάδα και μου βγήκε έτσι.

Είδα στον ύπνο μου τον Ιακώβου, τόσα χρόνια μετά, φοβερό.

Όταν γύρισα με το χρυσό μετάλλιο στο Ολυμπιακό Χωριό της Βαρκελώνης, αρχίσαμε να χορεύουμε, πίναμε, βγάζαμε φωτογραφίες.

Εγώ δεν ήξερα τι γινόταν στην Ελλάδα. Εκεί που ήμασταν -ναι-, έγινε χαμός μετά τον αγώνα κι εγώ έλεγα ''εντάξει, πήραμε ένα μετάλλιο''. Αυτό έλεγα μέσα μου.

Μετά, το πάρτι του μεταλλίου πήγαν όλοι για ύπνο κι εγώ δεν ήξερα τι να κάνω. Έφυγα.

Είχε κάτι γέφυρες μέσα το Ολυμπιακό Χωριό που ήταν γεμάτες παγωτά.

Ήταν κάτι πύραυλοι τυλιγμένοι με χαρτί. Άνοιγα τον έναν, τον έτρωγα, άφηνα το χαρτί. Τον επόμενο, το ίδιο.

Πέρασαν δυο αστυνομικοί κατά τις 4 με 5 τα ξημερώματα, είδαν ένα βουνό δίπλα μου από τα χαρτιά και έλεγαν "τρελός είναι αυτός".

Τους έδειξα το μετάλλιο και ζήτησαν να βγουν φωτογραφία, επί τόπου.

Πριν από τον αγώνα πήγαινα κάθε μέρα στο εστιατόριο, έπαιρνα ένα μήλο, έβλεπα τα φαγητά και έλεγα φεύγοντας ''θα σας δείξω εγώ''.

Το μήλο το έκανα οκτώ κομμάτια, το έτρωγα κομμάτι – κομμάτι, για να ξεγελιέμαι.

Αν έπινα νερό θα έβαζα γραμμάρια από τα υγρά. Ήμουν στην τελική ευθεία πριν από τον αγώνα, έπρεπε να χάσω κι άλλο βάρος και έτσι πιπίλιζα τις φέτες από το λεμόνι, για να ξεδιψάω.

Όλες αυτές τις μέρες έμπαινα στο εστιατόριο και έβλεπα τα φαγητά. Ήταν όλα βουνά. Όλα βουνά!

Εδώ ήταν η ασιατική κουζίνα, εκεί η ιταλική, είχε μεσογειακή. Έβαζα έτσι το χέρι μου δίπλα στα μάτια μου να μην τα βλέπω, επειδή λιμοκτονούσα.

Τελείωσε ο αγώνας και πήγα στο εστιατόριο. Έβαλα δύο δίσκους μπροστά μου! Επιτέλους να φάω, είπα.

Το μυαλό μου και μια λίρα. Το στομάχι μου είχε κλείσει. Πώς να φάω;

Έκατσα εκεί, ήπια μια coca cola, αλλά δεν μπορούσα να φάω. Υγρά ήθελα μόνο, παγωτά.

Μόνος μου πήγα να φάω τα παγωτά. Δεν κοιμήθηκα καθόλου εκείνο το βράδυ.

Την επόμενη ημέρα έλεγα στον Τάσο Παπαχρήστου τι είχα κάνει με τα παγωτά. Με είχε πάρει με τον φωτογράφο τον Πάρη Σαρρηκώστα, για να πάμε στο κέντρο της Βαρκελώνης.

Ήθελε ο Τάσος να γράψει ένα αφιέρωμα στην εφημερίδα, στο "ΕΘΝΟΣ". Βγήκα φωτογραφία όπως ήμουν ντυμένος στον αγώνα, με το μαγιό και τα αγωνιστικά παπούτσια, σε μια πλατεία με συντριβάνι.

Μου είπε ο Τάσος ''βάλε και το μετάλλιο''. Βγάζω το μετάλλιο για να το φορέσω και... Να, ανατρίχιασα τώρα. Κάθε φορά που το θυμάμαι αυτό ανατριχιάζω.

Δεν υπήρχε πιο όμορφο πράγμα. Και να το ακούς αυτό να απλώνεται ψιθυριστά σε όλη την πλατεία.

Σκέψου, ο καπετάν Γιάννης ο Λάτσης είχε βγάλει ένα ποσό από τον προσωπικό του λογαριασμό -όχι της εταιρείας- ως δώρο, επειδή η μητέρα του ήταν από την Κορυτσά.

Βέβαια, είχε δώσει σε όλα τα παιδιά. Αν θυμάμαι καλά από την πρώτη έως την έκτη θέση. Στους πρώτους είχε δώσει 50.000.000 δραχμές.

Ο Παύλος και ο Θανάσης Γιαννακόπουλος, επίσης. Με κάλεσαν στο γραφείο τους χωρίς φωτογράφους, χωρίς να το πουν κάπου, χωρίς να το ξέρει κάποιος και μού έδωσαν 30.000.000 δραχμές.

Έτσι απλά, χωρίς άλλη κουβέντα.

Νοίκιαζαν οι γονείς μου το σπίτι στη Σόλωνος. Πήγα στην τράπεζα στο Κολωνάκι να κάνω κάτι δουλειές και με φώναξε ο διευθυντής.

"Ελάτε λίγο κ. Δήμα. Κάποια κυρία με το δικηγόρο της άνοιξε λογαριασμό στο όνομά σας. Δεν θέλει να γίνει γνωστό το όνομά της".

Έβρισκα λογαριασμούς στο όνομά μου από 10 μέχρι 50.000 δραχμές, από 100.000 μέχρι 200.000 δρχ..

Δεν υπάρχει! Αυτό που συνέβαινε τότε, ήταν τρελό για όλους μας. Η χαρά του κόσμου ήταν πολύ μεγάλη. Ήταν και άλλες εποχές, ήταν πιο αγνά τα πράγματα.

Είχαν ενθουσιαστεί πολύ με τα μετάλλια. Να μην ξεχνάμε βέβαια ότι το 1992 ήμασταν στα πολύ καλά μας σε οικονομικό επίπεδο, γι' αυτό και υπήρξαν και τέτοιου είδους αντιδράσεις.

Βρήκα μέχρι και μετοχές στο όνομά μου!

Θυμάμαι, είχα πάει κάποια στιγμή στη Σόλωνος και μού είπε ο πατέρας μου, ν' ανέβω στον πάνω όροφο, ότι με ήθελε η σπιτονοικοκυρά.

Μού είπε "είναι και ένας φωτογράφος μαζί". Ανέβηκα κι εγώ στην κ. Πανωραία. Μου είπε ''εγώ παιδιά δεν έχω, όλα αυτά θα μείνουν στους κληρονόμους μου και δεν θέλω να βγάλουν τη φωτογραφία μου από το σπίτι, όταν θα φύγω".

Όταν άρχιζα την καριέρα μου δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα τα ζούσα όλα αυτά.

Αν δεν είχα την Αναστασία, την οικογένειά μου, δεν θα ήταν το ίδιο. Ήταν ένας κύκλος ανθρώπων που με προστάτευαν και νοιάζονταν για μένα.

Και η οικογένεια της Αναστασίας με στήριξε και με στηρίζει ακόμη. Έφευγα για προετοιμασία και έρχονταν στην Αθήνα να μείνουν με την Αναστασία.

Είχε τα παιδιά τότε. Βοήθησαν πολλοί γι' αυτά τα μετάλλια. Δεν είναι ένα πράγμα έτσι που έγινε.

Και τώρα είναι δίπλα μου όλοι και τους είμαι ευγνώμων.

Φωτογράφιση: Georgia Panagopoulou / Tourette Photography
Image credits: Eurokinissi / Intime