Μπόμπαν Γιάνκοβιτς,
ο δικός του ο δρόμος

Προικισμένο μυαλό, Βελιγράδι
και μπάσκετ

Ο Σλόμπονταν Γιάνκοβιτς, που πρόλαβε για δέκα ημέρες τα Χριστούγεννα του '63 όντας το πρόωρο αη-βασιλιάτικο δώρο στην οικογένεια του Ντράγκολιουμπ και της Ραντμίλα, ήταν από τα γεννοφάσκια του στο Λουτσάνι (της νοτιοδυτικής επαρχίας Μοράβιτσα) ό,τι κατέληξε να είναι: απροσδιόριστα ξεχωριστός.

Το μέγεθός του, ως ένα βρέφος ωρών βαρύτερο των πέντε κιλών, έκανε μεμιάς εντύπωση, αλλά ήταν κυρίως το προικισμένο μυαλό του που -όσο μεγάλωνε- έκανε τους πάντες ν' απορούν πολλές φορές με όλα εκείνα που ξεχύνονταν ως σκέψεις, κρίσεις και αντιλήψεις.

Με αγάπη για τα μαθηματικά και τη φυσική, τις επιστήμες ευρύτερα, από τα πρώτα χρόνια της εκπαιδευτικής πορείας του, ο μικρός Μπόμπαν έδινε λύσεις σε προβλήματα στα οποία άλλα παιδιά της ηλικίας τους εγκλωβίζονταν. Τα βραβεία του σε σχολικούς διαγωνισμούς ήταν οι πρώτες, μικρές, νίκες μιας ευφυούς προσωπικότητας που δεν συμβιβαζόταν με το ατελές, πολύ περισσότερο με την ήττα και τη δεύτερη θέση.

Είχε ήδη, από τα επτά του, μετακομίσει οικογενειακώς στο Βελιγράδι για χάρη της μεγαλύτερης αδερφής του. Κι ο ίδιος, παρόλα αυτά, ωφελήθηκε βγαίνοντας από τα στενά όρια μιας τοπικής κοινωνίας με μικρά περιθώρια εξέλιξης και πηγαίνοντας στη μητρόπολη μιας χώρας, κομουνιστικού καθεστώτος στα 70s υπό τον στρατηγό Τίτο, στην οποία ευημερούσαν τα γράμματα και μαζί ο αθλητισμός.

Ο νεαρός Μπόμπαν είχε τον αψεγάδιαστο τρόπο να συνδυάζει και τα δύο, με απόλυτη ισορροπία.

Ο Ντράγκολιουμπ Γιάνκοβιτς είχε κληροδοτήσει στον νεαρό Μπόμπαν το μικρόβιο του Ερυθρού Αστέρα από τα Σαββατοκύριακα που έκαναν παρέα το δίωρο ταξίδι από το χωριό στην πρωτεύουσα για τα ποδοσφαιρικά ματς, και είχε βάλει σκοπό ζωής να τον καμαρώσει ως ένας σταρ του περίφημου Μαρακανά. Μόνο που η μάνα Ραντμίλα, η οποία καταλάβαινε πολύ καλύτερα το σπλάχνο της, ήξερε ότι το καλούπι του δεν ήταν φτιαγμένο για το τόπι.

Ενόσω ο Μπόμπαν σπούδαζε μηχανολογία σε τεχνικό λύκειο της εποχής, συνεχίζοντας με υψηλούς βαθμούς την εκπαίδευσή του, διάβαζε βιβλία και μάθαινε αγγλικά, η μητέρα του έπεισε τον σύζυγό της να τον δοκιμάσουν στο μπάσκετ.

Ψηλός ήδη ως έφηβος, οι γονείς του τον πήγαν, στα 15 προς 16 του, σε αγωνιστικά τεστ που οργάνωνε ο Ερυθρός Αστέρας για παιδιά γεννημένα από το 1963 και έπειτα, αναζητώντας νέα ταλέντα. Αυτό ήταν και το πέρασμα.

Όποιος προπονητής κι αν τον δούλευε έκτοτε αντιλαμβανόταν την ύλη που είχε στα χέρια του. Πολλώ δε μάλλον ο Ράνκο Ζεράβιτσα, ο "δικτάτορας" της προπονητικής στην πρώην Γιουγκοσλαβία, ο οποίος χρειάστηκε μόλις πέντε λεπτά, λένε οι πληροφορίες, για να συμπεράνει ότι ο πανέξυπνος 17χρονος που αλώνιζε το παρκέ και σούταρε με θράσος από παντού χωρίς να λογαριάζει τον κίνδυνο δεν είχε πια θέση στην εφηβική ομάδα αλλά δίπλα του, στους άνδρες.

Το ότι, τον Νοέμβριο του 1980, τον βούτηξε στην κολυμπήθρα με τη φωτιά, ρίχνοντάς τον για πρώτη φορά σε ντέρμπι με την Παρτίζαν, ήταν θεμελιώδες κομμάτι της μυητικής διδασκαλίας και μυστικιστικής διαδικασίας. Ο μικρός δεν τσουρουφλίστηκε. Αντιθέτως ατσαλώθηκε σαν αμόνι μ' εκείνους τους 4 πόντους σε 10 λεπτά συμμετοχής.

Όσο κι αν η ένταση στην προπόνηση δεν ήταν η συνήθεια που λάτρευε να εφαρμόζει, όσο κι αν η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία διέκοψε για κάμποσο τη διαδρομή του, ήταν τέτοια η αντίληψη και άλλη τόσο η πνευματική επαφή του με το σπορ που κέρδιζε κάθε στοίχημα που έβαζε. Είτε με τον εαυτό του είτε με άλλους, φτάνοντας ως την εθνική ομάδα.

Τον δελέαζαν οι προκλήσεις, πάντα ήταν αποδοτικότερος στα μεγάλα παιχνίδια, μ' αυτόν τον τρόπο έχτισε τη φήμη του. Του ταίριαξε τόσο πολύ το μπάσκετ που του πέρασε η ιδέα να γίνει διαιτητής. Ο Βλάντε Τζούροβιτς, όπως γίνεται κατανοητό απ' όσα μετέφερε με συγκίνηση στο SPORT24, τον γνώριζε καλά από τα πρωταρχικά χνάρια που άφηνε πίσω του.

Κατά την πρώτη συνύπαρξή του με τον 75χρονο σήμερα κόουτς των 26 διαφορετικών ομάδων ο Μπόμπαν εκτοξεύτηκε και, παρά το γεγονός πως η ηγετική παρουσία του δεν συνδυάστηκε με τίτλους, το χάρισμά του ήταν αδιαμφισβήτητο. Έμπαινε μάλιστα στην ίδια ζυγαριά και συγκρινόταν με θρυλικές μορφές της εποχής, διότι μπορούσε να εμπνεύσει και να κουβαλήσει ένα σύνολο στους ώμους του καλύπτοντας ανάγκες σε σκορ, σουτ, δημιουργία, άμυνα και ριμπάουντ.

Σχεδόν τίποτα δεν του έλειπε, αν το έβαζε στο μυαλό του ήθελε να το καταφέρει με κάθε θυσία. Τις βολές του τις δούλευε πολύ, τομέας που αποτελούσε ανέκαθεν συνδυασμό μυαλού (συγκέντρωσης) και μηχανικής (εκτέλεση), άνευ υποχρέωσης για έξτρα κάματο.

Τα κατορθώματά του έλαβαν διάσταση σούπερ ήρωα. Υπό τον Ζόραν Σλάβνιτς, τέλειωσε σεζόν (1989-90) με περισσότερους από 20 πόντους ανά συμμετοχή, αναδείχθηκε δεύτερος σκόρερ του εγχώριου πρωταθλήματος και οδήγησε την ομάδα του ως τους τελικούς απέναντι στην ανίκητη (εντός κι εκτός συνόρων) Γιουγκοπλάστικα Σπλιτ (Ράτζα, Κούκοτς, κλπ).

Πιθανόν δεν θα έφευγε ποτέ από τον Ερυθρό Αστέρα, ούτε για τη Βοϊβοντίνα (με ανταλλαγή τον Ντράγκαν Τάρλατς) ούτε για τον Πανιώνιο. Η διαμάχη του με τη διοίκηση του κλαμπ, άλλοτε δημόσια κι άλλοτε παρασκηνιακή, όρισε τη μοίρα του. Όπως και ο εμφύλιος που έκοψε τη χώρα του σε κομμάτια.

Αφενός δεν ήταν παίκτης των συμβολαίων, έθετε άλλες προτεραιότητες, μα δεν του άρεσε να 'ναι ο ριγμένος. Αφετέρου ήθελε ένα πιο ασφαλές περιβάλλον για την οικογένεια που είχε φτιάξει, παρέα με την σύντροφό του Ντραγκάνα. Ο γιος του Βλάντο είχε έρθει στη ζωή από τις 3 Μαρτίου του 1990.

Στο Νόβι Σαντ έμεινε μια μπασκετική σεζόν και χωρίς πολύ υψηλά νούμερα έφερε τη νέα ομάδα ως την πέμπτη θέση. Υπηρετούσε κυρίως το σύνολο, φροντίζοντας να κάνει τους άλλους καλύτερους. Είχε τη δυνατότητα να φύγει για την Ιταλία, προτίμησε την "ανακωχή" και την επιστροφή στον Αστέρα για μια μίνι θητεία ενός χρόνου με 25 πόντους κατά μέσο όρο και συμμετοχή στους τελικούς του πρωταθλήματος.

Προτού, εν τέλει φτιάξει τα μπαγκάζια του, πακετάρει όλη τη ζωή του σε μερικές βαλίτσες, εκείνες της εποχής με τα λουριά, και πάρει τον δρόμο για την Αθήνα. Μοιρολατρικά, είχε αρχίσει την πορεία του με τον Αστέρα κόντρα στην Παρτίζαν (του Ομπράντοβιτς) και την τέλειωνε απέναντί της.

Ο πόλεμος τού χαλούσε τα σχέδια, αφού ούτε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του '92 στη Βαρκελώνη θα έπαιζε μ' εκείνη την εθνική που είχε στα σκαριά ο Ντούσαν Ίβκοβιτς.

Με τον Φάνη στην πλατεία
και τον Ράτζα στη Ρώμη

Ο Πανιώνιος του Φάνη Χριστοδούλου ήταν ένα υπολογίσιμο μέγεθος των '90s και η Νέα Σμύρνη ένα πολύ βολικό μέρος για να συνεχίσει ο -έξω καρδιά- Γιάνκοβιτς το αθλητικό ταξίδι του. Ένα ταξίδι που ουδείς ήταν δυνατόν να φανταστεί πως θα έχει την αιωνιότητα για τελικό προορισμό του.

Κόντρα σε ό,τι είχε πετύχει επί μια δεκαετία στην πατρίδα του με το αστέρι στο στήθος, η αμφισβήτηση για την αξία του δεν αποφεύχθηκε όταν έγινε γνωστή η απόκτησή του.

Ο Τζούροβιτς ορκιζόταν πως αποτελούσε το τέλειο κομμάτι δίπλα σε Χριστοδούλου και Πι Τζέι Μπράουν (ρούκι Αμερικανός με λαμπρή καριέρα που φόρεσε δαχτυλίδι πρωταθλητή στο NBA το 2008), αλλά οι ενστάσεις για χάρη που έκανε στον συμπατριώτη του ήταν εκεί προκειμένου να γεμίσουν τις μυθικές μπασκετο-κουβέντες στα καφέ της περίφημης πλατείας, παραπλεύρως της Ελευθερίου Βενιζέλου.

Το σέρβικο πρωτάθλημα δεν είχε την προβολή άλλων ευρωπαϊκών, σαν εκείνη που συγκέντρωνε το ιταλικό της εποχής φερ' ειπείν, και τελούσε σε μεγάλο βαθμό υπό απομόνωση εξαιτίας των ταραχών με αποτέλεσμα η φήμη του Μπόμπαν Γιάνκοβιτς να μην έχει διαβεί τα σύνορα.

Ήταν, γι' αρχή, άλλος ένας της σχολής των πλάβι που, στα 28 του, θα έπαιζε μπάσκετ στην Ελλάδα αναζητώντας διέξοδο από τα ταραγμένα εμφυλιοπολεμικά νερά του Δούναβη και του Σάβα.

Ενθουσιασμένος ουδείς, λίγοι απλώς θα είχαν την υπομονή να περιμένουν πριν τον κρίνουν.

Το ότι ο Γιάνκοβιτς κέρδισε τάχιστα την εκτίμηση του απαιτητικού κοινού της Αρτάκης ήταν ένα μείγμα της εκρηκτικής ιδιοσυγκρασίας και του ατόφιου ταλέντου του. Η πρώτη 30άρα του έκλεισε κι άνοιξε στόματα. Οι ενστάσεις κάμφθηκαν, το όνομά του έγινε σύνθημα. Άλλο που δεν ήθελε.

Τα ερυθρόλευκα έγιναν κυανέρυθρα, αλλά κάθε επόμενη φορά ο ίδιος αγωνιζόταν με ατόφιο πάθος και αναντίρρητη αυταπάρνηση. Δεν τον ένοιαζε ο αντίπαλος, κυρίως αν ήταν πληρέστερος και ισχυρότερος, έβαζε μπροστά το συμφέρον του Πανιωνίου, άνοιγε κουβέντα με διαιτητές και αντιπάλους για να υπερασπιστεί τον εαυτό του και τους άλλους.

Ήταν από τη φύση του πεισματάρης, ασυμβίβαστος και κυνηγούσε το άφταστο. "Πολύ συναισθηματικό και περίεργο", μάς τον περιέγραψε στην κουβέντα μας ο Βλάντε Τζούροβιτς.

Δεν λογάριαζε τίποτα, αψηφώντας ποινές και συνέπειες. Όπως το έκανε όταν μεριμνούσε για τη μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας στη Σερβία, ταξιδεύοντας και ο ίδιος ενίοτε στο Βελιγράδι με το δικό του αυτοκίνητο, εφοδιάζοντας οικείους και αγνώστους με τρόφιμα, φάρμακα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης εν μέσω ανταλλαγής πυρών. Παραμέριζε τα πάντα όταν έβαζε κάτι στο μυαλό του.

Με την ξεροκεφαλιά του ο Μπόμπαν πίστευε ότι μπορούσε να καταφέρει τα πάντα. Σχεδόν πάντα επιβεβαιωνόταν. Ως "λευκός Λάρι Μπερντ" γύρισε από τη Ρώμη, όταν σμπαράλιασε κάθε αμυντικό σύστημα της (κατόχου) Μεσατζέρο του Ντίνο Ράτζα με 41 πόντους από 15/28 σουτ (13/19 δίποντα), 8 ριμπάουντ και 4 ασίστ σε μια από τις πιο συγκλονιστικές βραδιές του Πανιωνίου στην Ευρώπη.

Οι κυανέρυθροι είχαν νικήσει 97-85 στην ιταλική πρωτεύουσα καταφέρνοντας στη συνέχεια να φτάσουν ως τα προημιτελικά του Κυπέλλου Κόρατς, προτού στα νοκ άουτ αποκλειστούν οριακά από τη (μετέπειτα κάτοχο) Φίλιπς Μιλάνο των Σάσα Τζόρτζεβιτς, Αντονέλο Ρίβα και Ρικάρντο Πίτις.

Το φινάλε εκείνης της ευρω-διαδρομής επέτρεπε στον Πανιώνιο να επικεντρωθεί στις εντός των τειχών υποχρεώσεις του. Με 12-1 στο κλειστό της Ν.Σμύρνης, η ομάδα του Τζούροβιτς τερμάτιζε τρίτη στην κανονική περίοδο της Α1 κι αφενός έχοντας το ίδιο ρεκόρ με τον Παναθηναϊκό (21-5) αφετέρου έχοντας νικήσει ΠΑΟΚ - Ολυμπιακό από μια φορά, είχε πιστέψει ότι διαθέτει τον τρόπο να σπάσει το κατεστημένο στο ελληνικό μπάσκετ και μετά το κύπελλο του '91 να κατακτήσει τον τίτλο του πρωταθλητή.

Το Περιστέρι επιχείρησε να απειλήσει, αλλά η σκληρή έδρα του Πανιωνίου παρέμεινε άτρωτη. Όπως άντεξε, για να έρθει το 1-1 απέναντι στον Παναθηναϊκό, στο ένα από τα ζευγαρώματα των ημιτελικών. Του δεύτερου με τον τρίτο.

Οι πράσινοι ανέκτησαν το προβάδισμα σ' ένα παιχνίδι που η διαφορά δεν πήρε διαστάσεις και γεννήθηκε η αίσθηση ότι η ψαλίδα δεν αποκλείει την έκπληξη. Μόνο που θα ήταν προτιμότερο ο τέταρτος αυτός αγώνας των δύο ημιφιναλίστ να μην είχε διεξαχθεί ποτέ.